Świat, w którym pracowaliśmy w jednej firmie do emerytury, minął bezpowrotnie. Żyjemy w ciągłym biegu, zmuszeni do dynamicznego przystosowania się do wciąż zmieniającej się rzeczywistości. Rynek pracy również jest wrażliwy na ciągłe zmiany. A wraz z nim my, pracownicy.
Z lektury tego artykułu dowiesz się:
- dlaczego dobrostan psychiczny pracowników opłaca się firmom?
- Wypalenie zawodowe co to jest?
- Jakie są objawy wypalenia zawodowego?
- Jak przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu?
Dobrostan psychiczny – czy to się firmom opłaca?
Dane są bezlitosne – doświadczamy kryzysu zdrowia psychicznego. Ma to realny wpływ nie tylko na codzienne życie, ale również na biznes. Badanie World Economic Forum, Harvard School of Public Health. The global economic burden of non-communicable diseases. Geneva: World Economic Forum z 2011 wskazuje, że straty spowodowane utraconą produkcją gospodarczą wyniosą 16,3 biliona dolarów amerykańskich w latach 2011-2030.
Nad problemem związanym ze zdrowiem psychicznym pochyliło się również WHO w obszernym raporcie Comprehensive Mental Health Action Plan 2013-2030. Nie trzeba jednak szukać badań prowadzonych za Oceanem. Wystarczy przejrzeć raporty ZUSu, by zobaczyć ile zwolnień lekarskich zostało wystawionych w ostatnich miesiącach w związku z problemami natury emocjonalnej. 13,8% zwolnień lekarskich wystawionych w Polsce w 2025 roku, stanowiły te powodowane zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami zachowania. To daje nam 19,5 mln dni absencji chorobowej. W analogicznym okresie w 2024 roku wystawiono 12,5% zwolnień z tych samych powodów, co wskazuje na wzrost zdiagnozowanych zachorowań.
Patrząc tylko na te dwa przykłady podane powyżej, wyraźnie widać, że dbanie o dobrostan pracowników się po prostu firmom opłaca. Nie chodzi wyłącznie o efektywność w pracy i zaangażowanie w wykonywanie obowiązków (a stabilna sytuacja mentalna sprzyja lepiej wykonywanej pracy), ale zaburzenia i choroby psychiczne są realnym kosztem dla firm. I patrząc na kierunek, w którym idziemy jako społeczeństwo, musimy mieć świadomość, że problem nie zniknie. Dlatego właśnie należy się zastanowić nad jego rozwiązaniem.
10 Października obchodzimy Dzień Świadomości Zdrowia Psychicznego i jest to idealna okazja, by przypomnieć, że dobrostan pracownika jest w interesie firm.
Wypalenie zawodowe a zdrowie psychiczne
Zacznijmy od krótkiego przypomnienia, czym właściwie jest omawiane zjawisko. Wg definicji skonstruowanej przez Schaufeli i Enzmanna w 1998, wypalenie zawodowe jest:
“uporczywym, negatywnym stanem związanym z pracą, występującym u osób zasadniczo zdrowych. (…) Wypalenie jest często procesem samonapędzającym się z powodu nieadekwatnych strategii radzenia sobie.”
Jak więc widać, wypalenie zawodowe ma charakter związany stricte z pracą i co do zasady nie powinno wpływać na inne obszary życia. Co więcej, choć wypalenie zawodowe jest zdefiniowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11 jako „zjawisko związane z wykonywaniem pracy zawodowej”, nie jest jednostką chorobową. Mitem więc jest to, że można otrzymać zwolnienie lekarskie z tytułu wypalenia zawodowego. W Polsce posługujemy się nadal klasyfikacją ICD-10, która nie jest zaktualizowana o wypalenie zawodowe.
Objawy wypalenia zawodowego
By móc działać, ważne jest rozpoznanie, czy mamy do czynienia z chwilowym spadkiem motywacji, wypaleniem zawodowym, czy czymś jeszcze poważniejszym, jak chociażby depresją.
WHO wskazuje na 3 główne objawy wypalenia zawodowego:
- Wyczerpanie, brak energii.
- Zwiększony dystans psychiczny do wykonywanej przez siebie pracy; spadek zaangażowania, negatywne podejście do wykonywanej pracy czy cynizm.
- Zmniejszona skuteczność zawodowa.
Gdy wszystkie 3 przesłanki zostały spełnione, mówimy o pełnoobjawowym wypaleniu zawodowym.
Wypalenie zawodowe a depresja
Zarówno wypalenie zawodowe jak i depresja mocno wpływają na nasz nastrój, dlatego bez odpowiednich narzędzi diagnostycznych trudne może być określenie, z czym dokładnie się mierzymy.
Warto przypomnieć, że wypalenie zawodowe dotyka przede wszystkim strefy zawodowej, natomiast depresja dotyczy całości funkcjonowania. Do diagnozowania wypalenia zawodowego specjaliści wykorzystują testy diagnostyczne LQT i MMPI-2.
Co ważne, wypalenie zawodowe może prowadzić do zaburzeń nastroju, jakim jest chociażby depresja. Dlatego warto więc zacząć pracę nad wypaleniem możliwie jak najwcześniej, a najlepiej wdrożyć profilaktykę. Sama zmiana pracy może okazać się niewystarczająca w walce z wypaleniem, zwłaszcza jeśli dokładne przyczyny problemu nie są znane.
Jak walczyć z wypaleniem?
Jeśli wiemy już, co to jest wypalenie, najlepiej jest zapobiegać zawczasu, niż leczyć. Oto kilka wskazówek, jak zadbać o swój dobrostan w kilku prostych krokach.
- Po pierwsze – zadbaj o zdrowie fizyczne. Postaw na zdrowe odżywianie oraz ruch. Jedz zdrowe produkty, które ci smakują, a jeśli nie masz czasu na treningi kilka razy w tygodniu, staraj się wychodzić na regularne spacery.
- Po drugie – wysypiaj się. Zadbaj o długość i jakość swojego snu. Postaraj się przed snem ograniczyć kontakt z elektroniką (badania dowodzą, że emitowane przez smartfony, komputery czy telewizory światło niebieskie negatywnie wpływa na sen), wycisz się.
- Po trzecie – otaczaj się naturą, która pozwoli ci się zrelaksować. Może to być w ramach spaceru, a może całodzienny wypad do lasu na grzyby? Opcji jest wiele!
- Po czwarte – znajdź czas na hobby. Być może kiedyś lubiłeś/aś układać puzzle albo malować akwarelami? Od zawsze ciągnęło cię do ceramiki? A może lubisz kolorować? Odśwież stare hobby lub poszukaj czegoś dla siebie, co będzie zgodne z twoimi zainteresowaniami i sytuacją życiową. Nie musisz inwestować wielkich pieniędzy, to może być coś drobnego, co pozwoli ci oderwać się od codziennej rutyny.
Tych kilka kroków pozwoli na poprawę samopoczucia i pozwoli wyregulować organizm od nadmiaru bodźców związanych z pracą i życiem codziennym.
Jeśli jednak mimo wdrażania higieny psychicznej nadal czujesz się wypalony, albo odczuwasz spadek nastroju, chroniczne zmęczenie, apatię, poczucie bezsensu (zwłaszcza, jeśli ten stan utrzymuje się dłużej niż dwa tygodnie), odwiedź specjalistę. Zdrowie psychiczne jest tak samo ważne jak zdrowie fizyczne.
